Spis treści
- Czym jest zespół jelita drażliwego?
- Objawy IBS – jak go rozpoznać?
- Przyczyny i czynniki ryzyka
- Jak wygląda leczenie zespołu jelita drażliwego?
- Leki stosowane w leczeniu zespołu jelita drażliwego
- Jak odróżnić IBS od innych chorób jelit?
Wzdęcia, bóle brzucha, zaparcia lub biegunki? To mogą być objawy zespołu jelita drażliwego (IBS) – przewlekłej choroby czynnościowej przewodu pokarmowego. Choć nie zagraża życiu, potrafi mocno uprzykrzyć codzienność. Sprawdź, jak rozpoznać IBS, co może go wywoływać i jak złagodzić jego objawy dzięki diecie i odpowiedniemu leczeniu.
Czym jest zespół jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego jest chorobą czynnościową jelit, co oznacza, że nie powoduje zmian organicznych w strukturze jelita cienkiego ani jelita grubego, ale wpływa na jego funkcjonowanie. Uznaje się, że IBS (Irritable Bowel Syndrome) może dotyczyć nawet co piątej osoby dorosłej, ale częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.
Objawy IBS – jak go rozpoznać?
Pierwsze objawy zespołu jelita drażliwego mogą być różnorodne i często przypominają inne schorzenia jelit. Do najczęstszych należą:
- nawracające bóle brzucha (najczęściej ustępujące po wypróżnieniu),
- wzdęcia i uczucie pełności,
- biegunki, zaparcia lub naprzemienne występowanie obu form,
- uczucie niepełnego wypróżnienia,
- obecność śluzu w stolcu.
Rozpoznanie IBS opiera się na kryteriach rzymskich IV, które wymagają obecności bólu brzucha przez co najmniej 1 dzień w tygodniu w ciągu ostatnich 3 miesięcy, związanego z wypróżnieniem lub zmianą konsystencji stolca.
Wyróżnia się kilka postaci zespołu jelita drażliwego, w zależności od dominujących objawów – biegunkową, zaparciową oraz mieszaną. Ważne jest wykluczenie innych chorób, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia czy nowotwory przewodu pokarmowego. W tym celu wykonuje się badania krwi, testy oddechowe, USG czy kolonoskopię.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Dokładna przyczyna zespołu jelita drażliwego nie jest do końca znana, ale specjaliści wskazują na kilka możliwych mechanizmów:
- zaburzenia w obrębie osi mózg–jelita,
- nadwrażliwość trzewna (nadmierna reakcja układu nerwowego jelit),
- przebyte infekcje przewodu pokarmowego,
- przewlekły stres i napięcie emocjonalne,
- nieprawidłowa dieta i zaburzenia mikroflory jelitowej.
IBS może również współistnieć z innymi problemami zdrowotnymi, takimi jak depresja, lęki czy zespół przewlekłego zmęczenia.
Jak wygląda leczenie zespołu jelita drażliwego?
Leczenie IBS wymaga indywidualnego podejścia i zwykle obejmuje kilka obszarów jednocześnie:
- Zmiana diety – kluczową rolę odgrywa dieta low FODMAP, polegająca na ograniczeniu fermentujących węglowodanów, które nasilają objawy. Zaleca się też unikanie produktów przetworzonych, alkoholu, kofeiny i ostrych przypraw.
- Leki – w zależności od objawów lekarz może przepisać leki rozkurczowe, środki przeczyszczające lub przeciwbiegunkowe. Czasami pomocne są także preparaty regulujące florę bakteryjną.
- Terapia psychologiczna – stres i napięcie mają duży wpływ na jelita, dlatego warto rozważyć psychoterapię lub techniki relaksacyjne, szczególnie w przewlekłych przypadkach.
- Aktywność fizyczna – regularny ruch poprawia perystaltykę jelit i może łagodzić objawy IBS.
Leki stosowane w leczeniu zespołu jelita drażliwego
Choć dieta i styl życia są kluczowe w leczeniu IBS, w wielu przypadkach konieczne jest również wsparcie farmakologiczne. Lekarz może zalecić:
- Leki rozkurczowe (np. drotaweryna) – łagodzą skurcze i bóle brzucha,
- Leki przeciwbiegunkowe (np. loperamid) – stosowane przy postaci biegunkowej IBS,
- Środki przeczyszczające – łagodzą zaparcia przy odpowiednim nawodnieniu,
- Probiotyki – mogą wspierać odbudowę mikroflory jelitowej,
- Leki przeciwdepresyjne (w małych dawkach) – stosowane w niektórych przypadkach z dominującym bólem i stresem.
Leczenie zawsze powinno być dostosowane do indywidualnego przebiegu choroby i zaleceń specjalisty.
Jak odróżnić IBS od innych chorób jelit?
Zespół jelita drażliwego daje objawy, które mogą przypominać inne schorzenia przewodu pokarmowego. Warto wiedzieć, co powinno skłonić do dalszej diagnostyki:
- Celiakia – częściej występują objawy po spożyciu produktów zawierających gluten (np. pieczywa, makaronu); możliwa utrata masy ciała i niedobory witamin.
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – częste, krwawe biegunki, gorączka i spadek masy ciała; w badaniach widoczne zmiany zapalne.
- Rak jelita grubego – pojawiają się objawy alarmowe, takie jak krew w stolcu, nagła zmiana rytmu wypróżnień, znaczna utrata masy ciała.
Jeśli objawy są nowe, nasilone lub towarzyszą im sygnały alarmowe, takie jak gorączka, anemia czy krew w stolcu – konieczna jest szybka konsultacja z lekarzem i rozszerzona diagnostyka.
Zespół jelita drażliwego, często nazywany również jelitem drażliwym, nie jest groźny dla życia, ale nieleczony znacząco obniża komfort codziennego funkcjonowania. Wczesne rozpoznanie i zmiana stylu życia to klucz do złagodzenia objawów i poprawy jakości życia.
Bibliografia:
- Doz.pl, Zespół jelita drażliwego (IBS) — przyczyny, objawy, dieta i leczenie. Dostęp: 07.05.25.
- Mp.pl, Zespół jelita drażliwego („jelito drażliwe”, IBS) – objawy, dieta, leczenie. Dostęp: 07.05.25.
- Supermenu.pl, Dieta w zespole jelita drażliwego (IBS) – zasady i zalecenia. Dostęp: 07.05.25.
