Czy można wziąć L4 w pierwszym miesiącu pracy?

Spis treści

• Zwolnienie lekarskie na okresie próbnym – czy to możliwe?
• Czy można iść na L4 w pierwszym miesiącu pracy?
• Okres wyczekiwania na L4 – co to oznacza?
• Ile trzeba przepracować, żeby mieć płatne L4?
• Rodzaje zwolnień lekarskich – kod A i kod B
• Czy L4 wydłuża okres próbny?
• L4 w nowej pracy – krok po kroku co zrobić
• Kontrole ZUS i pracodawcy podczas zwolnienia lekarskiego
• Zasiłek chorobowy a nowa praca – kto płaci za zwolnienie lekarskie?
• Jak liczone jest wynagrodzenie chorobowe w pierwszym miesiącu pracy?
• Powrót do pracy przed końcem L4 – czy to możliwe?
• Zwolnienie lekarskie a rozwiązanie umowy o pracę
• L4 na opiekę – co warto wiedzieć?
• L4 na umowie o pracę a L4 na umowie zlecenie
• Podsumowanie

Masz nową pracę i dopadła Cię choroba? Zastanawiasz się, czy możesz skorzystać ze zwolnienia lekarskiego (L4) w pierwszym miesiącu pracy? Wiele osób ma podobne wątpliwości, zwłaszcza jeśli chodzi o wynagrodzenie chorobowe i zasiłek. Wyjaśniamy, jak działają przepisy i co warto wiedzieć w takiej sytuacji.

Zwolnienie lekarskie na okresie próbnym – czy to możliwe?

W przypadku choroby lekarz może wystawić L4 nawet w pierwszym dniu zatrudnienia. Istnieje jednak pewna istotna kwestia – prawo do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego nie jest natychmiastowe.

Czy można iść na L4 w pierwszym miesiącu pracy?

Zwolnienie lekarskie można otrzymać nawet pierwszego dnia pracy, jeśli stan zdrowia pracownika powoduje niezdolność do pracy. Jednak samo L4 nie oznacza automatycznego prawa do wynagrodzenia. Jeśli okres wyczekiwania nie został spełniony, pracownik nie ma jeszcze prawa do zasiłku chorobowego i nie otrzyma świadczeń finansowych za czas choroby.

Dopiero po upływie pierwszego miesiąca pracy (lub 90 dniach w przypadku umowy zlecenia) pracownik otrzymuje wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy. Po 33 dniach niezdolności do pracy w danym roku – pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy opłacany przez ZUS.

Okres wyczekiwania na L4 – co to oznacza?

Prawo do świadczeń chorobowych nie przysługuje od razu po rozpoczęciu pracy, ponieważ obowiązuje tzw. okres wyczekiwania. Oznacza to, że pracownik musi przepracować określoną liczbę dni, aby otrzymać wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek.

Długość okresu wyczekiwania zależy od rodzaju umowy i historii ubezpieczeniowej:

• Umowa o pracę – 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Jeśli zachorujesz wcześniej, możesz otrzymać L4, ale bez prawa do wynagrodzenia chorobowego.
• Umowa zlecenie – ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Jeśli pracownik je opłaca, okres wyczekiwania wynosi 90 dni. Bez opłacania składki chorobowej zleceniobiorca w ogóle nie ma prawa do świadczeń.
• Osoby, które miały opłacane ubezpieczenie chorobowe w poprzednim miejscu pracy i zmieniły zatrudnienie bez przerwy dłuższej niż 30 dni, mogą doliczyć poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego i zachowują prawo do świadczeń chorobowych bez okresu wyczekiwania.
• Osoby, które ukończyły szkołę i zostały objęte ubezpieczeniem chorobowym w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły, mają prawo do świadczeń chorobowych bez okresu wyczekiwania. Dotyczy to absolwentów szkół i szkół wyższych, a także osób, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej.
• Osoby, które posiadają co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, mają prawo do wynagrodzenia chorobowego od pierwszego dnia zatrudnienia, jeśli ich ubezpieczenie było kontynuowane bez dłuższej przerwy.

Ile trzeba przepracować, żeby mieć płatne L4?

Pytanie „ile trzeba przepracować, żeby iść na L4” ma w praktyce dwie odpowiedzi. Na samo L4 możesz pójść nawet w pierwszym dniu pracy, jeśli lekarz uzna, że jesteś niezdolny do pracy. Zwolnienie lekarskie jest wtedy ważne i usprawiedliwia Twoją nieobecność.

Inaczej jest z płatnym L4. Wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy pojawia się dopiero po przepracowaniu wymaganego okresu wyczekiwania – standardowo 30 dni przy umowie o pracę i 90 dni przy umowie zleceniu z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Od tej zasady są wyjątki, np. przy zachowaniu ciągłości ubezpieczenia między kolejnymi pracami czy przy długim stażu ubezpieczeniowym – wtedy prawo do płatnego zwolnienia może pojawić się od pierwszego dnia nowego etatu (szczegółowe warunki warto w razie wątpliwości potwierdzić z działem kadr).

Rodzaje zwolnień lekarskich – kod A i kod B

Na zwolnieniu lekarskim może znaleźć się dodatkowa informacja w postaci kodu literowego, który wpływa na wysokość świadczeń. Kod A oznacza zwykłą chorobę pracownika – wtedy przysługuje standardowe wynagrodzenie chorobowe w wysokości 80% podstawy wymiaru (chyba że regulamin pracy lub umowa przewidują więcej). Kod B natomiast oznacza niezdolność do pracy z powodu ciąży. W takim przypadku pracownica ma prawo do 100% wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego.
Warto podkreślić, że kod B nie znosi obowiązku okresu wyczekiwania – pracownica musi spełniać te same warunki do uzyskania prawa do świadczeń co inni pracownicy, chyba że przysługuje jej zwolnienie z wyczekiwania (np. przy ciągłości zatrudnienia).

Czy L4 wydłuża okres próbny?

Wielu pracowników zastanawia się, czy zwolnienie lekarskie wpływa na długość okresu próbnego. Warto wiedzieć, że L4 nie wydłuża czasu trwania umowy na okres próbny – dni nieobecności w pracy wliczają się do okresu obowiązywania umowy. Oznacza to, że nawet jeśli pracownik przez część okresu próbnego korzysta ze zwolnienia lekarskiego, umowa i tak zakończy się w terminie określonym w kontrakcie.

Pracodawca nie ma obowiązku przedłużania umowy tylko dlatego, że pracownik przebywał na L4. W praktyce oznacza to również, że pracodawca może nie przedłużyć umowy po okresie próbnym, nawet jeśli w tym czasie pracownik był niezdolny do pracy.

L4 w nowej pracy – krok po kroku co zrobić

Jeśli zachorujesz w pierwszych dniach lub tygodniach pracy, warto wiedzieć dokładnie, jakie kroki należy wykonać, aby wszystko przebiegło zgodnie z przepisami:

1. Skontaktuj się z lekarzem.
Umów wizytę stacjonarną lub online. Lekarz może wystawić L4 nawet w pierwszym dniu zatrudnienia.

2. Poinformuj pracodawcę o nieobecności.
Choć e-ZLA trafia automatycznie do systemu ZUS i pracodawcy, obowiązek osobistego poinformowania pracodawcy o chorobie nadal obowiązuje. Możesz to zrobić SMS-em, telefonicznie lub mailowo.

3. Sprawdź, czy masz prawo do wynagrodzenia chorobowego.
Ustal, czy spełniasz okres wyczekiwania (30 dni przy umowie o pracę lub 90 dni przy dobrowolnym chorobowym na zleceniu).
Jeśli nie – L4 chroni Twoje miejsce pracy, ale nie daje prawa do pieniędzy.

4. Przekaż pracodawcy wymagane oświadczenia (jeśli potrzeba).
Niektóre firmy proszą o krótką informację o rodzaju niezdolności (kod A/B) lub oświadczenie, że nie wykonujesz pracy zarobkowej. Nie jest to obowiązek ustawowy, ale może wynikać z procedur wewnętrznych.

5. Zachowaj zasady wykorzystywania zwolnienia.
ZUS może skontrolować, czy nie wykonujesz pracy i czy stosujesz się do zaleceń lekarza.
– L4 „leżące” (kod 1) oznacza konieczność przebywania w domu.
– L4 „chodzące” (kod 2) dopuszcza wyjścia, np. po zakupy czy na badania.

6. Jeśli poczujesz się lepiej – możesz wrócić do pracy wcześniej.
Jeżeli w trakcie obowiązywania L4 poczujesz się na tyle dobrze, że chcesz wrócić do pracy, nie możesz przerwać zwolnienia samodzielnie. Niezbędny jest kontakt z lekarzem, który oceni Twój stan zdrowia i – jeśli potwierdzi, że jesteś zdolny do pracy – wystawi nowe zaświadczenie lub skoryguje wcześniejsze L4.

7. Po powrocie sprawdź rozliczenie L4
Pracodawca powinien wypłacić wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek tylko za faktyczne dni niezdolności do pracy. Warto upewnić się, że wypłata została naliczona prawidłowo.

Kontrole ZUS i pracodawcy podczas zwolnienia lekarskiego

Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim musi pamiętać, że zarówno ZUS, jak i pracodawca mają prawo przeprowadzić kontrolę wykorzystywania L4. Kontrola ma na celu sprawdzenie, czy pracownik nie wykonuje pracy zarobkowej oraz czy wykorzystuje zwolnienie zgodnie z jego celem, czyli odpoczynkiem i leczeniem.

Jeżeli podczas kontroli okaże się, że pracownik np. wykonuje inną pracę, remontuje mieszkanie lub wyjechał na wakacje, ZUS może odebrać prawo do wynagrodzenia chorobowego i zażądać zwrotu wypłaconych świadczeń. Takie same skutki może mieć wykonywanie pracy na rzecz obecnego lub innego pracodawcy.

Warto pamiętać, że pracodawca również może skontrolować pracownika, szczególnie jeśli sam wypłaca wynagrodzenie chorobowe. Kontrole są szczególnie częste w pierwszych tygodniach zwolnienia.

Zasiłek chorobowy a nowa praca – kto płaci za zwolnienie lekarskie?

W pierwszych 33 dniach w ciągu roku kalendarzowego (lub 14 dniach w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50. rok życia), wynagrodzenie chorobowe wypłaca pracodawca. Po tym czasie świadczenie przejmuje ZUS, wypłacając zasiłek chorobowy. Jednak aby go otrzymać, pracownik musi spełnić warunki dotyczące okresu wyczekiwania.

Warto pamiętać, że:

• Osoby, które przechodzą bezpośrednio z jednej pracy do drugiej, nie muszą przechodzić okresu wyczekiwania, jeśli wcześniej miały opłacane ubezpieczenie chorobowe.
• Osoby zatrudnione na umowie zlecenie muszą same opłacać składkę chorobową, aby w ogóle móc liczyć na świadczenie.
• Poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego pracownika mogą być wliczane do bieżącego okresu wyczekiwania na zasiłek chorobowy, jeśli przerwa między nimi nie wynosi 30 dni.

Zastanawiasz się, jakie mogą być powody do wzięcia zwolnienia lekarskiego? Przeczytaj nasz artykuł.

Jak liczone jest wynagrodzenie chorobowe w pierwszym miesiącu pracy?

Wynagrodzenie chorobowe w pierwszym miesiącu pracy liczone jest na takich samych ogólnych zasadach jak w dalszym okresie zatrudnienia, ale problemem bywa właśnie okres wyczekiwania. Jeśli nie masz jeszcze prawa do świadczeń, zwolnienie lekarskie usprawiedliwia Twoją nieobecność, ale nie daje pieniędzy.

Gdy spełniasz warunki do wynagrodzenia chorobowego, jego wysokość stanowi określony procent podstawy wymiaru – standardowo jest to 80% przy zwykłej chorobie (kod A) oraz 100% przy niezdolności do pracy w ciąży (kod B), chyba że przepisy wewnętrzne pracodawcy przewidują korzystniejsze zasady.

Podstawą wymiaru jest wynagrodzenie pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne, naliczane według aktualnych stawek. W przypadku osób dopiero zaczynających pracę podstawę stanowi najczęściej wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę, odpowiednio przeliczone do skali miesięcznej.

Jeśli zarabiasz minimalne wynagrodzenie za pracę, przy wyliczaniu podstawy obowiązują dodatkowe zabezpieczenia, tak aby świadczenie nie było niższe niż określony próg wynikający z przepisów. Dokładne zasady wyliczeń (np. w sytuacji zmiennych premii czy dodatków) warto sprawdzić w aktualnych przepisach lub skonsultować z działem kadr.

Powrót do pracy przed końcem L4 – czy to możliwe?

Pracownik może chcieć wrócić do pracy wcześniej, jeśli w trakcie trwania L4 jego stan zdrowia wyraźnie się poprawi. Nie oznacza to jednak, że może samodzielnie „przerwać” zwolnienie na własną decyzję. Zwolnienie lekarskie jest dokumentem medycznym i podstawą do wypłaty świadczeń oraz ewentualnych kontroli ZUS.

Jeżeli pracownik czuje się na siłach, żeby wrócić do pracy przed końcem zwolnienia, powinien zgłosić się do lekarza, który wystawił L4 (lub – jeśli to niemożliwe – do innego lekarza). Ten oceni stan zdrowia i wystawił odpowiednie zaświadczenie potwierdzające zdolność do pracy albo skorygował wcześniejsze zwolnienie.

Pracodawca co do zasady nie powinien dopuszczać pracownika do pracy w okresie trwania zwolnienia lekarskiego bez takiego dokumentu. Samodzielne podjęcie pracy w czasie L4 może skutkować zakwestionowaniem zwolnienia przez ZUS, utratą prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia, a także problemami z ubezpieczeniem w razie wypadku przy pracy. Dlatego decyzję o wcześniejszym powrocie warto zawsze omówić z lekarzem i – w razie wątpliwości – z działem kadr.

Więcej na ten temat znajdziesz w artykule: Czy można skrócić zwolnienie lekarskie – jak to zrobić?

Zwolnienie lekarskie a rozwiązanie umowy o pracę

Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim jest chroniony przed wypowiedzeniem umowy o pracę – pracodawca nie może wręczyć wypowiedzenia podczas L4 (art. 41 Kodeksu pracy). Istnieją jednak wyjątki. Ochrona nie obowiązuje, gdy umowa wygasa z mocy prawa, czyli z upływem czasu, na jaki została zawarta.

Oznacza to, że jeśli umowa na okres próbny lub umowa na czas określony kończy się np. 30 listopada, pracodawca nie musi jej przedłużać, nawet jeśli pracownik w tym czasie przebywa na L4.
Nie obowiązuje również ochrona w przypadku likwidacji lub upadłości pracodawcy.

L4 na opiekę – co warto wiedzieć?

Zwolnienie lekarskie może dotyczyć nie tylko choroby pracownika, lecz także konieczności opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny. W takim przypadku przysługuje zasiłek opiekuńczy.
Pracownikom przysługuje L4 na opiekę nad członkiem rodziny:

• 60 dni opieki w roku kalendarzowym nad chorym dzieckiem do lat 14,
• 30 dni w sytuacji, kiedy konieczna jest opieka nad niepełnosprawnym dzieckiem, które ma więcej niż 14 lat. Dotyczy to także dzieci z niepełnosprawnością w wieku od 8 do 18 lat, gdy rodzic, który na co dzień się nimi zajmuje, nie jest w stanie zapewnić opieki z powodu narodzin, choroby lub pobytu w szpitalu.
• 14 dni opieki nad chorym dzieckiem powyżej 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny.

Świadczenie wynosi 80% podstawy wymiaru i nie wymaga okresu wyczekiwania, jeśli pracownik podlega ubezpieczeniu chorobowemu.

L4 na umowie o pracę a L4 na umowie zlecenie

L4 na umowie o pracę działa inaczej niż L4 na umowie zlecenie. Przy umowie o pracę pracownik jest obowiązkowo objęty ubezpieczeniem chorobowym, więc po przepracowaniu okresu wyczekiwania ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, a potem do zasiłku.

Przy umowie zleceniu ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Jeśli zleceniobiorca nie zgłosi się do tego ubezpieczenia, w ogóle nie ma prawa do świadczeń z tytułu choroby. Dopiero gdy zgłosi się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i „odczeka” 90 dni, może liczyć na wypłatę świadczeń za okres niezdolności do pracy. Szczegółowe zasady mogą dodatkowo wynikać z samej umowy oraz aktualnych przepisów, dlatego w razie wątpliwości warto dopytać w kadrach lub księgowości.

Podsumowanie

W pierwszym miesiącu zatrudnienia można iść na L4, jednak o tym, czy pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, decydują przepisy prawa pracy i obowiązujący okres wyczekiwania wynoszący 30 dni. Jeśli przerwa między zatrudnieniami nie przekroczyła 30 dni lub pracownik posiada co najmniej 10-letni okres ubezpieczenia, okres wyczekiwania nie obowiązuje i pracownik ma prawo do wynagrodzenia od pierwszych dni niezdolności do pracy.

W 2025 r. zwolnienie lekarskie w pierwszym miesiącu pracy można otrzymać także online, a po upływie 30 dni ubezpieczenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego trwającego łącznie do 33 dni, a następnie do zasiłku chorobowego. Zasiłek bez okresu wyczekiwania przysługuje również osobom, które przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły.

Niezdolność do pracy w pierwszym miesiącu pracy — także wskutek wypadku w drodze do pracy — uprawnia więc do L4, a o wysokości świadczeń decyduje to, jak szybko od zatrudnienia powstała choroba oraz jakie przepisy prawa pracy przewidują zasady w danej sytuacji.

Bibliografia: 

• MedOnet, L4 w pierwszym miesiącu pracy. Dostanę pieniądze czy nie? Dostęp: 13.03.25.
• Poradnik Pracownika, Ile wynosi wynagrodzenie chorobowe w pierwszym miesiącu pracy w 2025 roku? Dostęp: 13.03.25.