Spis treści
- Czym jest zapalenie oskrzeli?
- Przyczyny zapalenia oskrzeli
- Diagnostyka zapalenia oskrzeli
- Leczenie zapalenia oskrzeli
- Leczenie farmakologiczne:
- Przebieg i powikłania zapalenia oskrzeli
- Profilaktyka zapalenia oskrzeli
- Podsumowanie
Zapalenie oskrzeli to jedna z najczęstszych chorób układu oddechowego, która może dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych. Objawia się przede wszystkim kaszlem, uczuciem duszności i ogólnym osłabieniem organizmu. W większości przypadków zapalenie ma charakter wirusowy i przebiega łagodnie, jednak niekiedy może prowadzić do powikłań, takich jak zapalenie płuc czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP).
Czym jest zapalenie oskrzeli?
Zapalenie oskrzeli to stan zapalny błony śluzowej oskrzeli, czyli dróg oddechowych odpowiedzialnych za doprowadzanie powietrza do płuc. Choroba może mieć przebieg ostry, podostry lub przewlekły, a jej rozwój zależy m.in. od rodzaju zakażenia i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Wyróżnia się:
- Ostre zapalenie oskrzeli – najczęściej występująca postać, zwykle rozwijająca się po infekcji górnych dróg oddechowych.
- Przewlekłe zapalenie oskrzeli – definiowane jako kaszel i odkrztuszanie plwociny utrzymujące się przez co najmniej 3 miesiące w roku, przez dwa kolejne lata. Często jest ono elementem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.
Przyczyny zapalenia oskrzeli
Najczęstszą przyczyną zapalenia oskrzeli są wirusy odpowiedzialne również za przeziębienie czy grypę, m.in. wirusy grypy, paragrypy, RSV, koronawirusy i rinowirusy. W mniejszym odsetku przypadków choroba może mieć charakter bakteryjny, np. wywołany przez Mycoplasma pneumoniae czy Bordetella pertussis.
Do rozwoju choroby przyczyniają się także:
- palenie tytoniu (czynne i bierne),
- zanieczyszczenie powietrza,
- przewlekłe narażenie na pyły i dymy,
- obniżona odporność,
- nadreaktywność oskrzeli po przebytym zakażeniu.
- Objawy zapalenia oskrzeli
Objawy zapalenia oskrzeli mogą różnić się w zależności od jego rodzaju i przyczyny. Typowe symptomy to:
- kaszel – początkowo suchy, z czasem przechodzący w mokry i produktywny,
- gorączka lub stany podgorączkowe,
- ból w klatce piersiowej, szczególnie przy kaszlu,
- uczucie duszności i świszczący oddech,
- ogólne objawy złego samopoczucia – osłabienie, bóle mięśni, dreszcze.
Często objawy utrzymują się od 3 do 8 tygodni, szczególnie u osób z nadreaktywnością oskrzeli. Jeśli kaszel nie ustępuje, może to wskazywać na powikłania lub rozwój przewlekłego zapalenia oskrzeli.
Diagnostyka zapalenia oskrzeli
Diagnostyka opiera się głównie na badaniu lekarskim i wywiadzie z pacjentem. Lekarz ocenia charakter kaszlu, temperaturę ciała, a także osłuchuje klatkę piersiową, aby ocenić świsty i furczenia w oskrzelach.
W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie:
- RTG klatki piersiowej – w celu wykluczenia zapalenia płuc,
- morfologii krwi i CRP,
- badania plwociny,
- spirometrii, szczególnie przy podejrzeniu POChP lub nadreaktywności oskrzeli.
Leczenie zapalenia oskrzeli
W większości przypadków leczenie zapalenia oskrzeli ma charakter objawowy, ponieważ choroba jest wirusowa i ustępuje samoistnie. Najważniejsze jest złagodzenie objawów i wspieranie regeneracji błony śluzowej oskrzeli.
Leczenie farmakologiczne:
W razie nasilonych dolegliwości lekarz może zalecić odpowiednie leczenie farmakologiczne, obejmujące m.in.:
- leki wykrztuśne – ułatwiające odkrztuszanie wydzieliny,
- leki przeciwkaszlowe – stosowane przy męczącym, suchym kaszlu,
- leki rozkurczające oskrzela – przy uczuciu duszności i obturacji,
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – łagodzące gorączkę i ból,
- w przypadku infekcji bakteryjnej – antybiotykoterapia, zalecona przez lekarza.
Warto zadbać również o odpowiednie nawodnienie, odpoczynek i nawilżanie powietrza.
Przebieg i powikłania zapalenia oskrzeli
Ostre zapalenie oskrzeli zazwyczaj trwa od kilku dni do kilku tygodni. Jeśli jednak objawy choroby nie ustępują lub nasilają się, może dojść do odoskrzelowego zapalenia płuc lub rozwoju przewlekłego zapalenia oskrzeli. W niektórych przypadkach obserwuje się także podostre zapalenie oskrzeli, które utrzymuje się dłużej niż typowa infekcja, ale nie spełnia jeszcze kryteriów postaci przewlekłej.
Powikłania zapalenia oskrzeli występują głównie u osób starszych, palaczy oraz pacjentów z chorobami przewlekłymi układu oddechowego. U dzieci i osób z nadreaktywnością oskrzeli po przebytym zakażeniu może pojawić się przejściowa obturacja oskrzeli, powodująca świszczący oddech i duszność. W takich sytuacjach konieczne jest leczenie pod kontrolą lekarza, aby zapobiec dalszemu rozwojowi choroby i nawrotom infekcji.
Profilaktyka zapalenia oskrzeli
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, warto:
- unikać kontaktu z osobami chorymi,
- w sezonie infekcyjnym wzmacniać odporność,
- unikać palenia tytoniu,
- dbać o czyste i nawilżone powietrze,
- szczepić się przeciw grypie i COVID-19.
Podsumowanie
Zapalenie oskrzeli to choroba, którą najczęściej wywołują wirusy, a jej głównym objawem jest kaszel utrzymujący się przez kilka tygodni. Większość przypadków nie wymaga antybiotykoterapii – kluczowe jest leczenie objawowe, odpoczynek i obserwacja przebiegu choroby. W przypadku przedłużających się dolegliwości lub wysokiej gorączki należy skontaktować się z lekarzem, aby wykluczyć zapalenie płuc i inne schorzenia dróg oddechowych.
Bibliografia
- Luxmed.pl, Zapalenie oskrzeli – rodzaje, objawy i leczenie. Dostęp: 27.10.25.
- Polmed.pl, Czym jest ostre zapalenie oskrzeli?. Dostęp: 27.10.25.
- MP.pl, Zapalenie oskrzeli – przyczyny, objawy i leczenie. Dostęp: 27.10.25.
