Spis treści
- Co to jest świerzb i z czego się bierze?
- Jak wygląda świerzb? Objawy choroby
- Po czym poznać, że ma się świerzb?
- Leczenie świerzbu – jak się go pozbyć?
- Profilaktyka świerzbu – jak uniknąć zakażenia?
- Podsumowanie
Świerzb to choroba skóry, która mimo rozwoju medycyny wciąż często występuje zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Wywołuje ją świerzbowiec ludzki (Sarcoptes scabiei) – mikroskopijny pasożyt, który drąży w naskórku cienkie kanaliki, powodując silny świąd i charakterystyczne zmiany skórne. Choć temat może wydawać się wstydliwy, świerzb to powszechne zakażenie, które może dotknąć każdego – niezależnie od wieku, płci czy statusu społecznego.
Co to jest świerzb i z czego się bierze?
Świerzb to choroba pasożytnicza skóry, przenoszona głównie przez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną. Świerzbowiec ludzki, niewidoczny gołym okiem, przenika do warstwy rogowej naskórka, gdzie składa jaja i rozmnaża się. Do zakażenia może dojść także poprzez kontakt z odzieżą, pościelą lub ręcznikiem chorego, ponieważ pasożyt przez pewien czas potrafi przeżyć poza ludzkim ciałem.
Nieprawdą jest, że świerzb dotyka wyłącznie osób o niskim poziomie higieny. W rzeczywistości zarazić się świerzbem można w hotelu, szpitalu, szkole, a nawet w środkach komunikacji publicznej – wszędzie tam, gdzie mamy bliski kontakt z innymi osobami lub korzystamy ze wspólnych przedmiotów.
Jak wygląda świerzb? Objawy choroby
Pierwsze objawy świerzbu pojawiają się zwykle po 2–6 tygodniach od zakażenia. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest intensywny świąd skóry, nasilający się szczególnie w nocy i po rozgrzaniu ciała. Pasożyty są aktywne właśnie wtedy, drążąc nowe korytarze w skórze.
Do typowych objawów należą również:
- drobne grudki, pęcherzyki lub strupki,
- linie i niteczki widoczne na powierzchni skóry – to tunele wydrążone przez świerzbowca,
- podrażnienia i wtórne zapalenie skóry spowodowane drapaniem,
- objawy lokalizujące się najczęściej na dłoniach, nadgarstkach, między palcami, w okolicach pępka, pachwin, pośladków i sutków, a u mężczyzn także na narządach płciowych.
Świerzb u dzieci może obejmować również owłosioną skórę głowy, podeszwę stóp czy twarz, co rzadko zdarza się u dorosłych. W przypadku świerzbu norweskiego (skorupiastego), który rozwija się u osób z osłabioną odpornością, zmiany są bardziej rozległe i przypominają złuszczające się strupy lub grube płaty skóry.
Po czym poznać, że ma się świerzb?
Najbardziej charakterystycznym objawem jest wspomniany świąd skóry o zmiennym nasileniu, który nie ustępuje mimo stosowania kremów łagodzących czy leków przeciwhistaminowych. Warto też zwrócić uwagę, czy w otoczeniu – w rodzinie, pracy lub szkole – ktoś nie skarży się na podobne objawy. Jeśli tak, bardzo możliwe, że źródłem problemu jest właśnie świerzb.
Rozpoznanie choroby potwierdza lekarz dermatolog na podstawie wywiadu i badania skóry. Czasem wykonuje się badanie mikroskopowe naskórka, aby znaleźć pasożyta lub jego jaja.
Leczenie świerzbu – jak się go pozbyć?
Świerzb wymaga leczenia farmakologicznego, które musi objąć wszystkie osoby z otoczenia chorego, nawet jeśli nie mają jeszcze objawów. Najczęściej stosuje się maści i kremy na receptę zawierające permetrynę lub benzoesan benzylu, które zabijają świerzbowca i jego jaja. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić tabletki doustne (np. iwermektynę).
Podczas leczenia konieczne jest także dokładne pranie ubrań, pościeli i ręczników w temperaturze minimum 60°C lub prasowanie gorącym żelazkiem. Rzeczy, których nie można uprać, warto odłożyć na kilka dni – bez kontaktu z ciałem człowieka pasożyty nie przeżyją.
Świąd skóry może utrzymywać się jeszcze przez kilka tygodni po zakończeniu terapii – nie oznacza to, że choroba powróciła, ale że skóra potrzebuje czasu na regenerację.
Profilaktyka świerzbu – jak uniknąć zakażenia?
Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się świerzbu, warto przestrzegać kilku zasad:
- unikać bezpośredniego kontaktu z osobami z objawami choroby,
- nie pożyczać ubrań, ręczników ani pościeli,
- dbać o higienę osobistą,
- regularnie dezynfekować miejsca wspólne – np. kanapy, klamki czy materace.
W przypadku potwierdzenia świerzbu konieczne jest leczenie wszystkich domowników, a także osób, które miały bliski kontakt z zakażonym – nawet jeśli nie mają jeszcze żadnych objawów.
Podsumowanie
Świerzb to choroba zakaźna i pasożytnicza skóry, która objawia się silnym świądem, grudkami i zmianami skórnymi. Choć może budzić wstyd, w rzeczywistości jest to schorzenie częste i całkowicie wyleczalne, o ile zostanie szybko rozpoznane i odpowiednio leczone. Nie warto więc zwlekać z wizytą u dermatologa – im szybciej zostanie wdrożone leczenie, tym łatwiej zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby.
Bibliografia
- Australian Bodycare, Świerzb – co to jest i jak się go pozbyć?. Dostęp: 03.11.25
- Klinika Ambroziak, Świerzb – czy zwykła wysypka? Sprawdź, jak rozpoznać objawy i kiedy zgłosić się do lekarza. Dostęp: 03.11.25
- MedMetrix, Świerzb (Scabies) – objawy, leczenie i profilaktyka. Dostęp: 03.11.25
